کارکرد های انتخاب زبانی و زبان گردانی در گفتمان کلاسی معلمان و فراگیران زبان انگلیسی

استفاده از زبان اول در کلاس های آموزش زبان دوم، همواره بحث برانگیز بوده است زیرا نظریه های مختلف یادگیری زبان دوم فرضیه های متفاوتی در مورد جایگاه استفاده از زبان مادری در کلاس های آموزش زبان ارائه داده اند. بنا بر گفته ی macaro (2001) اخیرا بحث قابل توجهی در مورد کلاس های آموزش زبان خارجی تک زبانه وجود داشته است: برخی از محققان احساس می کنند که تنها زبان مقصد (l2) باید به عنوان رسانه آموزشی مورد استفاده قرار گیرد در حالی که برخی دیگر استدلال می کنند که استفاده از زبان مادری، ابزاری مهم در یادگیری زبان خارجی به شمار میرود. تحقیق در مورد گفتمان کلاسی می تواند اطلاعات ارزشمندی نه تنها برای محققان علاقه مند به این موضوع، بلکه برای حرفه ای ها مشغول به کار در کلاس های درس به همراه بیاورد. زبان مادری اغلب به عنوان یکی از ویژگی های منفی کلاسهای آموزش زبان خارجی دیده می شود ، و تصمیم گیری در مورد استفاده از آن یکی از شایع ترین معضلاتی است که معلمان زبان در کلاس های درس با آن روبرو هستند. پژوهش حاضر تلاشی است در جهت بررسی این معضل در کلاسهای آموزش زبان خارجی در ایران. به گفتهmartin-jones(1995) زبان گردانی عمدتا در کلاس های آموزش زبان دوم مورد مطالعه قرار گرفته است. از آن جمله است: merritt et al. (1992); canagarajah (1995). با این حال ،پارهای از تحقیقات انجام شده دراین زمینه به کلاسهای آموزش زبان خارجی پرداخته اند، مانند: polio and duff (1994); macaro (2001); turnbull and arnett (2002); s?derberg arnfast and j?rgensen (2003); edmonson (2004) and ustunel and seedhouse (2005). و در ایران مطالعات انجام شده در این زمینه محدود میشود به: nazari (2008); and mahmoudi (2011). اما سوال اصلی که در این پژوهش مطرح است آن است که: کدامیک از کارکردهای زبان گردانی در کلاسهای آموزش زبان خارجی رایج تر است؟ در این ارتباط سعی بر این بوده که به چهار سوال پاسخ دهیم: • زبان گردانی توسط چه کسی در کلاس به کار گرفته میشود؟ • زبان گردانی چه زمانی و در جریان چه فعالیتی به کار گرفته میشود؟ • کدامیک ازانواع زبان گردانی در کلاسهای آموزش زبان خارجی یافت میشود؟ • چه چیزی با به کارگیری زبان گردانی انجام میشود؟ داده های تحقیق شامل بیست کلاس نود دقیقه ای آموزش زبان انگلیسی است که در طول دوره ای دو ماهه در جهاد دانشگاهی شعبه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران جمع آوری و ضبط شده است. لازم به ذکر است که از آنجا که مطالعه حاضر بر موارد زبان گردانی در کلاس تاکید دارد، تنها قطعاتی رونویسی شده اند که استفاده از زبان اول را شاملند. سپس رونوشت ها و داده ها به دقت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. چارچوب های به کار گرفته شده در جهت تجزیه و تحلیل داده ها عبارتند از: گونه های زبان گردانی بر اساس مطالعه ی poplack در 1980 : • زبان گردانی درون جمله ای؛ • زبان گردانی بین جمله ای و • زبان گردانی تک کلمه ای. و همچنین چارچوب اصلی تجزیه و تحلیل داده ها عبارت است از: کارکردهای زبان گردانی بر اساس مطالعه ی canagarajah در 1995. بر اساس یافته های این مطالعه، هم معلمان و هم فراگیران از زبان گردانی در کلاس درس بهره می برند و زبان گردانی در جریان فعالیت های متفاوتی به کار گرفته میشود و کارکردهای گوناگونی در آموزش و یادگیری زبان خارجی دارد . یافته ها نشان می دهد که استفاده از زبان مادری طبق برنامه ای منظم می تواند در یادگیری موثر واقع شود. اما اینکه آیا این نتیجه گیری عملی است موضوع دیگری است که باید در نظر گرفته است. به منظور استفاده سیستماتیک از زبان مادری ،انتخاب های زبانی معلمان باید از چارچوب خاصی پیروی کند. در این راستا،از طریق دوره های تربیت مدرس، معلمان می توانند یاد بگیرند که چگونه زبان گردانی را آگاهانه به کار بگیرند به گونه ای که استفاده از زبان مقصد توسط فراگیران را تحت تاثیر قرار ندهد و در عین حال به یادگیری زبان کمک کند.